บ้านแม่ฮ่าง หมู่ที่ ๔ ตำบลนาแก อำเภองาว จังหวัดลำปาง
มีระยะทางห่างจากที่ว่าการอำเภองาว ประมาณ ๒๕ กม.
ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวไทยภูเขา เผ่ากะเหรี่ยง และเผ่าอาข่า
เดิมทีนั้นชาวบ้านแม่ฮ่าง ได้อาศัยอยู่ ณ บ้านแม่กวัก (แม่หินในปัจจุบัน)
ต่อมาได้มีการย้ายถิ่นฐานเข้ามาอยู่อย่างถาวร ณ บ้านแม่ฮ่างในปัจจุบัน
เนื่องจากเมื่อก่อนการคมนาคมไม่สะดวก
ชาวบ้านในหมู่บ้านส่วนใหญ่นับถือศาสนาคริสต์ นิกายโปแตสแต้นท์
และคาทอลิคและนับถือผี ส่วนการประกอบอาชีพ ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม
หาของป่า รับจ้างทั่วไป
ภายในหมู่บ้านมีความอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ป่าไม้ แหล่งน้ำ
และการดำรงชีวิตอยู่อย่างสงบ อยู่กับธรรมชาติ
วิถีชีวิตของชาวบ้านกะเหรี่ยง ดำรงชีวิตโดยการทำไร่ หาของป่า
เวลาว่างผู้หญิงก็จะทอผ้าไว้สำหรับนุ่งห่ม และเป็นเครื่องใช้ในบ้าน เช่น
ผ้าห่ม ผ้าปู ถุงย่าม ผ้าโบกหัว ไว้ใช้ในครัวเรือน
ซึ่งผู้หญิงกะเหรี่ยงทุกคนต้องทอผ้าเป็นทุกคน
ดังนั้น ผู้หญิงชาวบ้านแม่ฮ่าง จึงมีการรวมกลุ่มกันจัดตั้งกลุ่มทอผ้าฯ
ขึ้นมา ในวันที่ ๑๕ มีนาคม ๒๕๔๘ ซึ่งในชีวิตประจำวัน
ก็ทอผ้าใช้กันอยู่แล้ว จึงมีแนวคิดในการหารายได้เสริมให้แก่ครัวเรือน
และเป็นการสืบทอดภูมิปัญญาให้แก่รุ่นลูก รุ่นหลานสืบไป
ความโดดเด่นของผ้าทอกะเหรี่ยง หรือผ้าทอชาวปวาเก่อญอ
เป็นผ้าฝ้าย ที่มีลวดลายเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีลายดั้งเดิม
และลายที่มีปรับปรุง ประยุกต์เป็นลายใหม่ โดยใช้ฐานลายเก่ามาปรับ
ทำให้เกิดความสวยงามและทันสมัยมากขึ้น
จากวิถีชีวิตที่เรียบง่าย ผูกพันกับป่า
ทำให้ชาวบ้านกะเหรี่ยงบ้านแม่ฮ่าง ยังคงมีวิถีชีวิตดั้งเดิมของชนเผ่า
โดยเฉพาะการนำเอาทรัพยากรธรรมชาติ ทั้งเปลือกไม้ ใบไม้ ผลไม้ มาย้อมสีผ้า
ไม่ว่าจะเป็นเปลือกประดู่ ให้สีน้ำตาลอ่อน ลูกสะหมอให้สีเทาเข้ม
สีน้ำเงินจากใบห้อม โดยนำวัสดุจากธรรมชาติมาใช้ในการย้อมสี
และในปัจจุบันมีการประยุกต์ผลิตภัณฑ์บางชิ้น
โดยมีการใช้สีสังเคราะห์มาเพิ่มเติม เพื่อเพิ่มสีสันให้แก่เนื้อผ้า
ผ้าทอของบ้านแม่ฮ่าง เป็นผ้าทอจะทอจากกี่เอว หรือห้างหลัง
เป็นลวดลายที่ออกแบบและคิดไว้ก่อนล่วงหน้าแล้วว่า
ผ้าชิ้นนี้จะถูกนำไปใช้อย่างไร
และหากต้องการนำไปตกแต่งจะตกแต่งอย่างไรให้สวยงามและเพิ่มมูลค่า
นอกจากผ้าทอที่ได้จะถูกนำไปใช้ ทำเสื้อ ทำย่าม ทำผ้าถุงแล้ว กลุ่มฯ
ยังมีการทอผ้าพื้นสีพื้น เพื่อใช้สำหรับการตัดเย็บเสื้อผ้าอีกด้วย
- OTOP คัดสรร ๕ ดาว ปี พ.ศ. ๒๕๕๓
- มผช. ๑๘/๒๕๕๒
วิถีชีวิตของชนเผ่ากะเหรี่ยงในหมู่บ้านแม่ฮ่าง
ยังคงสืบทอดผ่านลูกหลาน โดยเฉพาะการทอผ้า ผู้หญิงชาวกะเหรี่ยงในหมู่บ้าน
ได้มีการจัดตั้งกลุ่มทอผ้าขึ้นมา ในวันที่ ๑๕ มีนาคม ๒๕๔๘
ซึ่งในชีวิตประจำวัน มีการทอผ้าใช้กันอยู่แล้ว นอกจากนั้น กลุ่มฯ
เป็นศูนย์ข้อมูลและจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากฝีมือของสมาชิกกลุ่ม
ซึ่งลวดลายผ้าทอยังคงแบบลวดลายของชนเผ่า
และเริ่มมีการประยุกต์ออกแบบลวดลายใหม่ แต่ยังคงลวดลายเดิมไว้เป็นฐานอยู่
แกนนำในการจัดตั้งกลุ่ม คือ นางอาภรณ์ ศิราไพบูลย์พร
เป็นผู้ที่ริเริ่มในการชักชวนสตรีในหมู่บ้านที่มีความสนใจ มีความสามารถ
และมีความพร้อมในการร่วมมือกันสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นของตน
และสร้างรายได้เสริมให้แก่ครอบครัว
นอกจากเป็นการเพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัวของสมาชิกในหมู่บ้านแล้ว
ยังเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจ ได้เข้ามาศึกษา หาความรู้
และเป็นการสืบทอดศิลปะการทอผ้ากะเหรี่ยงให้คงอยู่ตลอดไป
เส้นด้าย / สีสำหรับย้อม
ที่โว้นด้าย
ดอกหวิง
ไนปั่นด้าย
อุปกรณ์กี่เอว
เตรียมอุปกรณ์เส้นด้าย ย้อมสีจากธรรมชาติ หรือสีสังเคราะห์
กำหนดความต้องการว่าต้องการทอผลิตภัณฑ์ประเภทไหน เช่น ย่าม เสื้อ ผ้าพันคอ
ผ้าโพกหัว ทั้งนี้ เพราะการทอกี่เอว ต้องกำหนดรูปแบบก่อนการทอ
นำเส้นด้ายที่จะใช้มาย้อมสีตามต้องการ
เมื่อได้เส้นด้ายที่ย้อมสีเรียบร้อยแล้ว จึงนำเส้นด้ายมาม้วนเป็นไจ
และโว้นเส้นด้ายตามความยาวของผ้าทอที่ต้องการทอ
เมื่อได้เส้นด้ายตามต้องการแล้ว การทอจะใช้กี่เอวทอ
ส่วนการออกแบบลวดลายขึ้นอยู่กับผู้ทอที่จะออกแบบลวดลาย
และสามารถปรับลวดลายได้ตามความต้องการ เช่น การนำลูกเดือยมาตกแต่ง
เป็นรูปดอกไม้ หรือปักเพื่อเพิ่มความสวยงามให้แก่ผลิตภัณฑ์
การประดิษฐ์ลวดลาย
ลวดลายที่นิยมสำหรับการทอผ้ากะเหรี่ยง มี ๓ ประเภท
๑. การทอธรรมดา หรือทอลายขัด
๒. ลายขิด
๓. ลายจก
ผ้าทอกะเหรี่ยง จะต้องทอด้วยกี่เอว
และหากเป็นเสื้อสำหรับสวมใส่จะต้องตัดเย็บด้วยมือ ไม่ใช้จักรเย็บ
และจะต้องมีสีสันที่สวยงาม
ผ้าทอกะเหรี่ยง แต่ละชิ้นจะไม่ซ้ำกัน
เนื่องจากการออกแบบแต่ละครั้งขึ้นอยู่กับผู้ทอ และวัตถุประสงค์ของการใช้งาน
ดังนั้น ผลิตภัณฑ์ที่ได้จะมีออกแบบลวดลายที่ไม่ซ้ำกัน
แต่ยังคงรักษาเอกลักษณ์ของผ้าทอกะเหรี่ยงไว้เสมอ
ชื่อกลุ่มผู้ผลิต : กลุ่มทอผ้าพื้นบ้านกะเหรี่ยงบ้านแม่ฮ่าง
สถานที่ผลิต : เลขที่ ๑๘ หมู่ที่ ๔ ตำบลนาแก อำเภองาว จังหวัดลำปาง ๕๒๑๑๐
หมายเลขโทรศัพท์ ๐๘๑ - ๐๒๖๔๕๑๕, ๐๘๒ -๑๙๖๒๑๐๔
ประธานกลุ่ม : นางอาภรณ์ ศิราไพบูลย์พร
สถานที่ตั้งกลุ่ม : เลขที่ ๑๘ หมู่ที่ ๔ ตำบลนาแก อำเภองาว จังหวัดลำปาง ๕๒๑๑๐
หมายเลขโทรศัพท์ ๐๘๑ - ๐๒๖๔๕๑๕, ๐๘๒ -๑๙๖๒๑๐๔
กลุ่มทอผ้าพื้นบ้านกะเหรี่ยงบ้านแม่ฮ่าง
สถานที่ตั้งกลุ่ม เลขที่ ๑๘ หมู่ที่ ๔ ตำบลนาแก อำเภองาว
จังหวัดลำปาง ๕๒๑๑๐ หมายเลขโทรศัพท์ ๐๘๑ - ๐๒๖๔๕๑๕, ๐๘๒ -๑๙๖๒๑๐๔
ร้านค้าชุมชนตำบลนาแก
ศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้า OTOP อำเภองาว